altera, quas Oriens habuit, praelata puellis,
contiguas tenuere domos, ubi dicitur altam
coctilibus muris cinxisse Semiramis urbem.
notitiam primosque gradus vicinia fecit,
tempore crevit amor; taedae quoque iure coissent,
60
zij het juweel onder de meisjes die het Oosten heeft gekend,
woonden in buurhuizen waar - naar men zegt - Semiramis
de hoge stad met bakstenen muren omringd heeft.
Die nabuurschap zorgde voor onderlinge bekendheid en
kameraadschap, allengs groeide genegenheid en ook zouden zij
tot een huwelijkgelofte gekomen zijn,
ex aequo captis ardebant mentibus ambo.
conscius omnis abest; nutu signisque loquuntur,
quoque magis tegitur, tectus magis aestuat ignis.
fissus erat tenui rima, quam duxerat olim,
65
beiden stonden voor elkaar in vuur en vlam.
Niemand wist ervan, zij praatten door knikjes en tekens, maar
hoe meer verborgen, des te meer nam die verborgen passie nog toe.
- Door een smalle spleet, ooit ontstaan bij de bouw, kierde
id vitium nulli per saecula longa notatum++
quid non sentit amor?++primi vidistis amantes
et vocis fecistis iter, tutaeque per illud
murmure blanditiae minimo transire solebant.
70
Dit gebrek, door niemand eeuwenlang ooit bemerkt,
- wat merkt liefde al niet? - zagen de geliefden het eerst
en maakten er een stemverbinding van: veilig ging
daardoorheen hun flirtend gebabbel op zachte fluistertoon.
inque vices fuerat captatus anhelitus oris,
"invide" dicebant "paries, quid amantibus obstas?
quantum erat, ut sineres toto nos corpore iungi
aut, hoc si nimium est, vel ad oscula danda pateres?
75
en zij om beurten hun zuchten op hadden gevangen,
zeiden ze: 'Hatelijke muur, wat sta je ons geliefden in de weg!
Hoe geweldig, als je ons lijfelijk bij elkaar komen liet
of als dat te veel is: je verwijden om kussen uit te wisselen;
quod datus est verbis ad amicas transitus auris."
talia diversa nequiquam sede locuti
sub noctem dixere "vale" partique dedere
oscula quisque suae non pervenientia contra.
80
woorden tenminste deze doorgang naar oren van liefde vergunt'.
Na dergelijke woorden, uitzichtloos op gescheiden posities,
zeiden zij bij schemer 'welterusten' en drukten
ieder op zijn kant, hun doodlopende kussen.
solque pruinosas radiis siccaverat herbas:
ad solitum coiere locum. tum murmure parvo
multa prius questi statuunt, ut nocte silenti
fallere custodes foribusque excedere temptent,
85
en de zon met zijn stralen het bedauwde gras gedroogd had:
kwamen zij naar hun gebruikelijke plek: daar lamenteerden zij eerst
op gedempte toon maar spraken toen af om in het holst van de nacht
hun gijzelaars te misleiden en te pogen de deur uit te komen
neve sit errandum lato spatiantibus arvo,
conveniant ad busta Nini lateantque sub umbra
arboris: arbor ibi niveis uberrima pomis,
ardua morus, erat, gelido contermina fonti.
90
ter voorkoming van dwalen op de uitgestrekte velden, samen te komen
bij Ninus' graf en zich te verbergen onder de hoede
van een boom: er stond daar een boom, beladen met sneeuwwitte
vruchten, een hoge moerbei vlak naast een koele bron.
praecipitatur aquis, et aquis nox exit ab isdem.
'Callida per tenebras versato cardine Thisbe
egreditur fallitque suos adopertaque vultum
pervenit ad tumulum dictaque sub arbore sedit.
95
zakt weg in het water en uit datzelfde water komt de nacht op.
- Thisbe laat omzichtig de deurspil draaien in het duister en
stapt naar buiten, de haren misleidt ze en met gesluierd gezicht
komt zij aan bij het graf en zet zich neer onder de afgesproken boom.
caede leaena boum spumantis oblita rictus
depositura sitim vicini fontis in unda;
quam procul ad lunae radios Babylonia Thisbe
vidit et obscurum timido pede fugit in antrum,
100
haar druipende muil besmeurd met vers runderbloed,
komt haar dorst stillen aan het water van de bron.
Haar ziet van ver in de maneschijn de Babylonische Thisbe,
vlucht met sidderende voeten een donkere grot in
ut lea saeva sitim multa conpescuit unda,
dum redit in silvas, inventos forte sine ipsa
ore cruentato tenues laniavit amictus.
serius egressus vestigia vidit in alto
105
Wanneer de wilde leeuwin met veel water haar dorst heeft gelest,
treft zij bij haar terugtocht naar het bos het tere weefsel aan
zonder inhoud en bezoedelt het met haar bebloede bek.
- Pyramus, later vertrokken, ziet de zekere sporen in het diepe stof
Pyramus; ut vero vestem quoque sanguine tinctam
repperit, "una duos" inquit "nox perdet amantes,
e quibus illa fuit longa dignissima vita;
nostra nocens anima est. ego te, miseranda, peremi,
110
zodra hij echter ook nog het kledingstuk door bloed gekleurd
vindt, verzucht hij: 'Laat één nacht dan twee geliefden opeisen,
van wie zij toch het meest het leven verdiende; maar onze
drift is schadelijk: ik ben het die jou, betreurde, ombracht,
nec prior huc veni. nostrum divellite corpus
et scelerata fero consumite viscera morsu,
o quicumque sub hac habitatis rupe leones!
sed timidi est optare necem." velamina Thisbes
115
utque dedit notae lacrimas, dedit oscula vesti,
"accipe nunc" inquit "nostri quoque sanguinis haustus!"
quoque erat accinctus, demisit in ilia ferrum,
nec mora, ferventi moriens e vulnere traxit.
120
en, na een tranenstroom, na een omhelzing van het kledingstuk,
zegt hij: 'Zuig nu ook onze bloedstroom op!'
en plant de dolk die hem terzijde hing, in zijn ingewand,
en trekt hem stervend direct weer uit de borrelende wonde.
non aliter quam cum vitiato fistula plumbo
scinditur et tenui stridente foramine longas
eiaculatur aquas atque ictibus aera rumpit.
arborei fetus adspergine caedis in atram
125
niet anders dan wanneer een leiding met lekgestoten lood
openrijt en door een kleine sissende opening zijn water loost
en daarmee de lucht met stoten doorklieft.
De vruchten van de boom veranderen door de besproeiing met bloed
purpureo tinguit pendentia mora colore.
'Ecce metu nondum posito, ne fallat amantem,
illa redit iuvenemque oculis animoque requirit,
quantaque vitarit narrare pericula gestit;
130
kleurt de bungelende moerbeien met purperen kleur.
- 'Maar dan komt, haar angst nog niet kwijt, het meisje terug om haar
geliefde niet mis te lopen, en gaat met verlangende ogen op zoek
naar de jongen, hunkerend te vertellen hoe groot gevaar zij ontsnapt is
sic facit incertam pomi color: haeret, an haec sit.
dum dubitat, tremebunda videt pulsare cruentum
membra solum, retroque pedem tulit, oraque buxo
pallidiora gerens exhorruit aequoris instar,
135
maakt de kleur van de vrucht haar onzeker: zij twijfelt of dit hem wel is.
Terwijl zij nog aarzelt ziet zij stuiptrekkende leden tegen de bebloede
grond slaan, stapt terug en met een gezicht, bleker nog dan palmhout,
huivert zij net als het wateroppervlak dat rimpelt
sed postquam remorata suos cognovit amores,
percutit indignos claro plangore lacertos
et laniata comas amplexaque corpus amatum
vulnera supplevit lacrimis fletumque cruori
140
Maar wanneer zij haar aarzeling heeft overwonnen en haar lief heeft
herkend, geselt zij met duidelijke slagen haar onwaardige armen,
rukt aan haar haren en omhelst het beminde lichaam, de wonden
overstelpt zij met tranen en mengt zo haar geween met het bloedbad
"Pyrame," clamavit, "quis te mihi casus ademit?
Pyrame, responde! tua te carissima Thisbe
nominat; exaudi vultusque attolle iacentes!"
ad nomen Thisbes oculos a morte gravatos
145
'Pyramus, welk lot heeft jou ontrukt aan mij?
Pyramus, geef antwoord! Jouw liefste Thisbe
roept je; luister en open je geloken ogen!’
Op de naam 'Thisbe' slaat Pyramus zijn ogen, zwaar van dood, op
- 'Quae postquam vestemque suam cognovit et ense
vidit ebur vacuum, "tua te manus" inquit "amorque
perdidit, infelix! est et mihi fortis in unum
hoc manus, est et amor: dabit hic in vulnera vires.
150
- 'Wanneer zij haar sluier herkend heeft en de schede ziet
zonder het zwaard, roept zij uit: Jouw eigen hand en jouw liefde
heeft je gedood, ongelukkige! Ook ik heb een hand die dit aandurft
ook ik heb die liefde: die zal mij kracht geven om te verwonden.
causa comesque tui: quique a me morte revelli
heu sola poteras, poteris nec morte revelli.
hoc tamen amborum verbis estote rogati,
o multum miseri meus illiusque parentes,
155
van je dood ga ik heten: jij, die van mij slechts door de dood kon
worden ontrukt, zal zelfs door de dood niet ontrukt worden.
Dit echter moet namens ons beiden worden gevraagd,
rampzalige ouders van mij en van hem:
conponi tumulo non invideatis eodem;
at tu quae ramis arbor miserabile corpus
nunc tegis unius, mox es tectura duorum,
signa tene caedis pullosque et luctibus aptos
160
heeft verbonden, niet misgunt in hetzelfde graf begraven te worden;
maar jij, boom, die met je takken nu nog het deerniswekkende lichaam
van één toedekt, maar dat spoedig van twee zult doen:
behoud de tekens van dit bloedbad en draag altijd donkere en
dixit et aptato pectus mucrone sub imum
incubuit ferro, quod adhuc a caede tepebat.
vota tamen tetigere deos, tetigere parentes;
nam color in pomo est, ubi permaturuit, ater,
quodque rogis superest, una requiescit in urna.'
166
- Na deze woorden hield zij de dolk onder tegen haar borst
en stortte zich op het wapen dat nog lauw was van de moord.
Maar haar wensen gingen de goden ter harte, en ook de ouders:
want de kleur van de vrucht is als hij rijpt donker
en wat nog rest van de crematie rust nu in een enkele urn.
John W.Waterhouse, Thisbe